Biến giá trị di sản thành nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội

Thuận lợi từ mô hình chính quyền 2 cấp

Ba tháng sau ngày Hà Nội chính thức thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, xã Đại Thanh vẫn giữ nguyên dáng vẻ quen thuộc của một xã ngoại thành: những nếp sống bình dị, không gian làng xóm yên ả, nhịp sinh hoạt hàng ngày chưa nhiều đổi thay. Mặc dù chưa nhiều chuyển biến về “giao diện” của một xã, nhưng bên trong là sự chuyển mình âm thầm mà mạnh mẽ: bộ máy tinh gọn, thủ tục thông thoáng, cơ chế mới tạo động lực cho phát triển kinh tế - văn hoá - du lịch.

Xã Đại Thanh được biết đến là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, cách mạng và hiếu học của Hà Nội. Đây là quê hương của nhiều danh nhân tiêu biểu: Ngô Thì Sĩ, Ngô Thì Nhậm, Trung tướng Vương Thừa Vũ, đồng chí Đỗ Ngọc Du - Bí thư Thành ủy lâm thời đầu tiên của Hà Nội.

Trên địa bàn hiện có 65 di tích lịch sử - văn hóa, trong đó 22 di tích cấp Quốc gia, 8 di tích cấp Thành phố, cùng hàng chục di tích trong danh mục kiểm kê và nhiều điểm di tích cách mạng kháng chiến. Bên cạnh đó, điểm đến du lịch Tam Hiệp cũng đã được Thành phố công nhận, trở thành một “hạt nhân” để Đại Thanh kết nối phát triển du lịch văn hóa.

Hằng năm, địa phương duy trì 14 lễ hội truyền thống ở 14 thôn, tiêu biểu như lễ hội làng Hữu Từ, Quỳnh Đô, đình - chùa Yên Ngưu. Các lễ hội vừa góp phần gìn giữ bản sắc dân tộc, vừa là dịp quảng bá đặc sản như miến dong, rượu hoa cúc, thúc đẩy đời sống tinh thần và kinh tế cộng đồng.

Đồng chí Phạm Văn Ngát - Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Đại Thanh cho biết: “Các hoạt động văn hoá - lễ hội gắn với du lịch tâm linh, trải nghiệm đã bước đầu tạo động lực cho kinh tế địa phương. Đây là nền tảng quan trọng để Đại Thanh xây dựng các sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng trong thời gian tới”.

Từ ngày 1/7/2025, Hà Nội triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Đại Thanh, đây là bước ngoặt giúp công tác quản lý di sản, văn hoá - du lịch tại cơ sở thuận lợi và hiệu quả hơn: “Bộ máy hành chính được tinh gọn, phân cấp rõ ràng, sát cơ sở. Các thủ tục hành chính về tu bổ di tích, đăng ký lễ hội hay huy động xã hội hóa được đơn giản hoá, minh bạch. Đặc biệt, việc ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý hồ sơ, số hoá lễ hội giúp công tác bảo tồn và quảng bá di sản hiệu quả, hiện đại hơn”.

Đại Thanh cũng tận dụng cơ chế mới để triển khai nhiều cách làm hay. Địa phương đã rà soát, thống kê hệ thống di sản vật thể và phi vật thể, kịp thời tu bổ các di tích xuống cấp, đồng thời phối hợp với Sở Văn hoá và Thể thao lập hồ sơ xếp hạng di tích. Đặc biệt, xã chú trọng bảo tồn và phát huy giá trị của làng khoa bảng Tả Thanh Oai, quy hoạch quần thể di tích thành điểm du lịch tâm linh - giáo dục truyền thống, đồng thời là nơi tôn vinh các nhân vật lịch sử quê hương như Ngô Thì Nhậm, Đỗ Ngọc Du, Vương Thừa Vũ.

Song song, xã cũng phục dựng và duy trì các lễ hội dân gian đặc sắc. Hội làng Vĩnh Ninh (lễ hội bà Tía), môn Vật truyền thống Quỳnh Đô… được khôi phục, tổ chức bài bản, góp phần hình thành các sản phẩm văn hóa đặc trưng. Việc kết hợp bảo tồn di sản với quảng bá ẩm thực, nông sản địa phương, phát triển du lịch cộng đồng và làng nghề đã mở ra hướng đi mới, tạo sự gắn kết giữa di sản với kinh tế địa phương.

“Cơ chế 2 cấp đã thật sự “cởi trói” cho lĩnh vực văn hóa ở cơ sở. Thủ tục nhanh gọn, phân cấp rõ ràng, xã được chủ động hơn trong quản lý di sản và lễ hội. Đồng thời, đây cũng là cơ hội huy động nguồn lực xã hội hóa, khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia bảo tồn và phát triển du lịch cộng đồng.

Hướng tới phát triển bền vững

Trong giai đoạn 2025 - 2030, Đảng bộ xã Đại Thanh xác định nhiệm vụ trọng tâm là phát huy giá trị văn hóa - di sản gắn với phát triển kinh tế và du lịch bền vững. Chương trình công tác toàn khóa đã được xây dựng với nhiều mục tiêu cụ thể.

Ngay từ năm 2025, xã sẽ tổ chức quán triệt, phổ biến các chương trình tới toàn hệ thống chính trị, đồng thời xây dựng kế hoạch triển khai trong cả nhiệm kỳ. Từ 2026 đến 2030, xã tập trung thực hiện các đề án, chuyên đề về bảo tồn và phát huy di sản. Trong đó, nổi bật là việc hoàn thiện hồ sơ và số hoá trên 50% di tích, lễ hội truyền thống; tăng cường tuyên truyền, quảng bá trên nền tảng số; tu bổ, tôn tạo di tích xuống cấp gắn với quy hoạch không gian văn hoá - du lịch để hình thành sản phẩm đặc thù.

Đại Thanh cũng đặt mục tiêu phục dựng, tôn vinh nhiều lễ hội truyền thống, phấn đấu đưa hội làng Vĩnh Ninh (lễ hội bà Tía) vào danh mục di sản văn hoá phi vật thể Quốc gia. Điểm đến du lịch Tam Hiệp sẽ được phát triển thành sản phẩm du lịch văn hóa - tâm linh - trải nghiệm, gắn với giáo dục truyền thống và quảng bá đặc sản làng nghề.

Đặc biệt, xã chú trọng xã hội hoá, huy động nguồn lực từ người dân và doanh nghiệp để bảo tồn di sản. Đồng thời, triển khai đề án “Xã Đại Thanh thông minh”, ứng dụng công nghệ số trong quản lý di sản, tổ chức lễ hội và phát triển du lịch bền vững.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Đại Thanh Phạm Văn Ngát nhấn mạnh: “Mục tiêu của xã là vừa bảo tồn, phát huy di sản, vừa biến di sản thành động lực cho phát triển kinh tế - văn hoá. Đại Thanh sẽ tiếp tục kế thừa truyền thống, đồng thời đổi mới sáng tạo, để di sản thực sự trở thành lợi thế cạnh tranh trong giai đoạn hội nhập”.

Với những định hướng rõ ràng, Đại Thanh đang khẳng định vai trò một địa phương tiên phong trong việc biến giá trị di sản thành nguồn lực phát triển, đóng góp tích cực cho bức tranh kinh tế văn hóa Thủ đô trong giai đoạn mới.